что такое жети казына

Нацбанк выпустил в обращение коллекционные монеты JETI QAZYNA («Сокровища степи»)

Об этом сегодня рассказали в пресс-службе банка.

Из СКО запрещен выезд на самолетах и ж/д транспорте без ПЦР-справок

Курс доллара продолжает падение в Казахстане

Аптечные организации Алматы оштрафованы на 28,4 миллиона тенге

В данном монетном проекте представлены:

биколорные циркуляционные монеты:

Биколорные циркуляционные монеты номиналом 100 тенге представлены в семи видах: ER JIGIT, SULÝ ÁIEL, QUMAI TAZY, AQYL BILIM, BEREN MYLTYQ, JÚIRIK AT, QYRAN BÚRKIT.

Эти монеты выйдут в обращение исключительно через банки второго уровня с последующим использованием в наличном денежном обращении наряду с обычными циркуляционными монетами. Это означает, что монеты из серии JETI QAZYNA являются законным платежным средством и обязательны к приему по всем видам платежей – ими можно расплачиваться за товары и услуги.

При этом технические и физические параметры монет (масса, диаметр, толщина, сплав металла) сохранены без изменений. Эти монеты по технических характеристикам полностью аналогичны монетам номиналом 100 тенге. В этой связи дополнительной перенастройки платежных терминалов и другой кассовой техники для приема монет JETI QAZYNA не требуется.

Коллекционные монеты JETI QAZYNA из золота, серебра и мельхиора отображают художественный образ всех семи сокровищ степи на одной монете. Блистерный набор состоит из одной коллекционной монеты из сплава мельхиор качеством рrооf-like номиналом 200 тенге и семи биколорных циркуляционных монет из сплава нибрасс/нейзильбер качеством brilliant uncirculated номиналом 100 тенге. Тираж данных блистерных наборов составляет 25 000 штук.

Коллекционные монеты JETI QAZYNA изготовлены:

1) из золота 999/1000 пробы качеством proof, номиналом 500 тенге, массой 7,78 г, диаметром 25 мм, тиражом 1000 штук;

2) из серебра 925/1000 пробы качеством proof, номиналом 5000 тенге, массой 777,5 г, диаметром 100 мм, тиражом 250 штук;

3) из серебра 925/1000 пробы качеством proof, номиналом 500 тенге, массой 31,1 г, диаметром 38,61 мм, тиражом 3000 штук;

4) из сплава мельхиор МН 25 качеством рrооf-like, номиналом 200 тенге, массой 15 г, диаметром 33 мм, тиражом 25 000 штук;

5) из сплава нибрасс/нейзильбер качеством brilliant uncirculated, номиналом 100 тенге, массой 6,45 г, диаметром 24,5 мм, по 25 000 штук каждого вида, общим тиражом 175 000 штук.

Монеты из золота номиналом 500 тенге, из серебра номиналом 500 и 5 000 тенге, блистерный набор, состоящий из одной коллекционной монеты из сплава мельхиор номиналом 200 тенге и семи биколорных циркуляционных монет из сплава нибрасс/нейзильбер качеством brilliant uncirculated номиналом 100 тенге, предназначены для продажи по коллекционной стоимости.

Монеты из золота и серебра выпускаются в сувенирной упаковке и снабжены номерным сертификатом качества Национального банка Казахстана на государственном, русском и английском языках. Монеты из сплава мельхиор качеством proof-like и из сплава нибрасс/нейзильбер качеством brilliant uncirculated выпускаются в блистерном наборе.

Все монеты обязательны к приему по их нарицательной стоимости на всей территории Республики Казахстан по всем видам платежей, а также для зачисления на банковские счета и для перевода, без ограничения размениваются и обмениваются во всех банках Республики Казахстан.

Коллекционные и биколорные циркуляционные монеты изготовлены на Казахстанском монетном дворе. Информация о дате реализации коллекционных монет из драгоценных металлов и в блистерных наборах будет дополнительно размещена на официальном сайте Национального банка Казахстана.

Данные монеты можно будет приобрести во всех территориальных филиалах Национального банка, а также через интернет-магазин НБК.

Источник

Самое ценное для кочевника: 7 сокровищ казахов

Особое место в мировоззрении казахского народа занимает понятие «жеті қазына» – семь сокровищ

Можно не обращать внимания на знаки и числа, можно даже не знать о силе их власти над судьбами людей, но от этого их магические свойства не становятся меньше. Во все времена у многих народов цифра семь считалась счастливым, завершённым, полным энергии и высшей духовности числом. С ним многое связано в религиях и верованиях людей, в искусстве и науке, в языке и культуре.

Присутствие семёрки чувствуется на каждом шагу в окружающем нас мире. Вспомните, 7 чудес света, 7 основных нот в музыке, 7 цветов радуги, 7 дней недели и т. д.

У казахского народа с числом 7 также связано множество названий, изречений (жеті ырыс, жеті жарғы, жеті ғалам, жеті ата).

Семья

Почему первой составляющей «Жеті қазына» идёт «ер жігіт». Объясняется это тем, что у казахов, у кочевников главой семьи всегда был мужчина, он был добытчиком, кормильцем, защитником рода. Про женщин, жён говорят так: «Ақылды әйел – береке бар» («умная женщина – достаток есть»). Задача жены не просто хранить семейный очаг, но и правильно, с умом распределять «добычу» мужа, чтобы не получалось так: сегодня густо, завтра – пусто. Более того, именно на женщине лежит воспитание детей, достойных своего отца. Глава семьи детей не воспитывает – он находится постоянно в работе, в походе, на охоте. Мать даёт наставления детям уважать отца, смотреть на его действия, учиться у него. Вот почему красавица спутница жизни должна быть по преданию «Жеті қазына» – ақылды әйел (умной женщиной). Именно в этом счастье.

Кстати, помните наставление старших о необходимости знать своих предков до седьмого колена? Опять семёрка! У казахов этот «неписаный закон» «Жеті ата» до сих пор передаётся из поколения в поколение. Традиционно казахи всегда были против родственных браков. Чтобы иметь здоровое потомство, избежать генетических заболеваний, нельзя ни с кем родниться до седьмого колена. Сегодня высокая степень риска умственных и других заболеваний у детей, рождённых в родственных браках, научно доказана. Наши же предки действовали так интуитивно!

Три друга джигита

Ещё три сокровища настоящего мужчины в понятии кочевников – это три верных друга джигита: быстроногая лошадь, тазы и ловчий беркут. Ведь раньше что мужчина мог добыть голыми руками? А природный хищник, такой как беркут, способен добыть зайцев, лисиц и даже волков!

Более того, казахи верили, что дом, где есть беркут, избегает нечисть. Поэтому крылья, перья, лапы этой птицы вешали на почётное место или над изголовьем колыбели. Считали, что священная птица оберегает от сглаза и порчи, служит оберегом.

Верным другом на охоте был и пёс тазы. Поверье гласит, что с появлением щенка тазы в дом приходит изобилие, богатство и счастье. О щенке заботились с самого рождения, дрессировали, натаскивали и, когда он был готов, выпускали на зверя. Взятие псом первой добычи было настоящим праздником. Тазы вместе с ловчей птицей и скакуном всегда брали на большие тои и празднества – они были настоящей гордостью мужчины.

В казахском устном народном творчестве конь – незаменимый спутник героя. «Тот не джигит, кто хоть раз не сидел на коне», – говорят в народе.

А вы знали, что наиболее вероятным местом приручения лошади считаются Средняя Азия и, в частности, Казахстан? Даже сегодня, когда эти животные не имеют такого огромного значения для кочевников, как раньше, в Казахстане продолжают разводить большое количество лошадей. Степные скакуны остаются незаменимым элементом культурного наследия современной культуры страны. Одной из самых популярных здесь является местная казахская порода лошадей.

Животные этой породы универсальны, в равной степени хороши и как верховые, и как вьючные, и как мясомолочные. Ключевая особенность лошадей казахской породы – это их выносливость, необходимая для жизни в степных просторах: жара летом и мороз зимой. Это делает её пригодной, в том числе, для спортивных турниров, где важна именно выносливость, а не скорость животного.

Перечень «жеті қазына» завершают: хорошее оружие (у кочевников сабля, лук и стрелы, «қамшы-пышақ» – острый клинок, который был спрятан в рукояти плети и т.д.), которое не подведет в бою и всесторонние знания, которые помогут правильно идти по жизни и принимать мудрые решения.

…Безусловно, сегодня невозможно каждому иметь личного скакуна, тазы, беркута – цивилизация, городская жизнь диктуют свои правила и порядки. Но хранители этих традиций есть! Чаще всего это потомственные беркутчи, потомственные охотники и наездники. Благодаря им, их инициативам, в Казахстане в том числе действует Ассоциация национальных видов спорта, куда входит и охота с ловчими птицами, благодаря им проводятся слёты и фестивали сокольников, этно-фестивали, арт-симпозиумы, культивируются виды спорта, неразрывно связанные с лошадьми: байга, кокпар, кыз-куу. Благодаря им любой желающий может соприкоснуться с кочевой культурой казахского народа. Нужно только определиться, что наиболее близко вашему сердцу и можно отправляться в путешествие!

Источник

Что считалось самым ценным для кочевников: 7 сокровищ казахов

У разных народов цифра 7 обладает необъяснимыми магическими силами. Даже если мы вернемся на тысячу лет назад, цифра 7 будет нести какой-то смысл.

Вот почему, перед тем, как отрезать, нужно 7 раз отмерить? В сказках сокровища были за семью дверями и семью замками. А исполнять желания мог только цветик-семицветик.

Так вот казахский степной народ также связал свою культуру, обычаи и названия с этой цифрой. Казахские мужчины, обладавшие 7 сокровищами, считались абсолютно счастливыми. Только вот под сокровищами они подразумевали семь составляющих: ер жігіт, сұлу, ақыл әйел, жүйрік ат, қыран бүркіт, жүйрік тазы, берен мылтық, білім.

Первой составляющей «жеті қазына» идет «ер жігіт». Казахи объясняли это тем, что в семьях всегда считался главой семьи – мужчина. Он должен был защищать весь род, содержать семью, иными словами быть кормильцем и добытчиком. Однако про жен говорили “Ақылды әйел – береке бар”, если у мужчины есть умная жена, то это огромный плюс или достаток семьи. Жены должны были не только содержать дом в чистоте и уюте, но и правильно распределять добычу, чтобы хватало всем и всегда. Когда мужчины находились на охоте, женщины занимались воспитанием детей, при этом им всегда ставить в пример отцов. Именно умная женщина по преданию “жеті қазына” приносила счастье в семью.

Также, необходимо отметить, что каждый член казахской семьи испокон веков должен был знать всех своих предков до седьмого колена. Для чего? Дело в том, что у казахов нельзя было создавать родственные браки, потому что у родившихся детей чаще всего появлялись генетические заболевания. Кстати, сейчас это научно доказано.

Кроме того, также по преданию «жеті қазына» у мужчины должно быть три друга, это верный конь, преданный пес и ловчий беркут. Ведь ни одна охота не обходилась без этих друзей. Кроме того, беркут приносил пользу не только при охоте, его считали птицей, которая оберегает от порчи, сглаза и зависти. Перья, лапки и крылья этих птиц подвешивались на почетном месте в домах.

Если речь идет о четвероногом друге, то это только собаки породы тазы. Щенков дрессировали и растили с особым трепетом, потому что с появлением такого друга в доме, считалось прибудет изобилие, достаток и счастье. А когда тазы ловил первую добычу на охоте, по этому поводу устраивали настоящие праздники.

Также охота не могла обойтись и без быстрого скакуна. Лошади были неотъемлемой частью в жизни степного народа.

Конечно сейчас, практически невозможно каждому казаху иметь лошадь, беркута и тазы, но все же остались те преданные хранители традиций, которые в настоящее время возрождают виды спорта с участием этих животных и птиц.

Источник

7 сокровищ казахов, или Что должно быть у каждого джигита

Во все времена у многих народов цифра семь считалась счастливой, завершенной, полной энергии и высшей духовности. С ней многое связано в религиях и верованиях людей, в искусстве и науке, в языке и культуре. Сведущие в нумерологии утверждают, что присутствие семерки чувствуется на каждом шагу в окружающем нас мире: 7 чудес света, 7 основных нот в музыке, 7 цветов радуги, 7 дней недели и так далее.

Фото ©kazakh-tv.kz

Семья

Более того, именно на женщине лежит воспитание детей, достойных своего отца. Глава семьи детей не воспитывает, он находится постоянно в работе, в походе, на охоте. Мать дает наставления детям уважать отца, смотреть на его действия, учиться у него. Вот почему спутница жизни должна быть, по преданию «жеті қазына», ақылды әйел (умной женщиной). Именно в этом счастье.

almaty-akshamy.kz

Фото ©сурет:ok.ru

Три друга джигита

Более того, казахи верили, что дом, где есть беркут, избегает нечисть. Поэтому крылья, перья, лапы этой птицы вешали на почетное место или над изголовьем колыбели. Считали, что священная птица оберегает от сглаза и порчи, служит оберегом.

Верным другом на охоте был и пес тазы. Поверье гласит, что с появлением щенка тазы в дом приходит изобилие, богатство и счастье. О щенке заботились с самого рождения, дрессировали, натаскивали и, когда он был готов, выпускали на зверя. Взятие псом первой добычи было настоящим праздником. Тазы вместе с ловчей птицей и скакуном всегда брали на большие тои и празднества, они были настоящей гордостью мужчины.

Фото ©kazakhstan.travel

Кстати, по данным исследователей, наиболее вероятным местом приручения лошади считается Центральная Азия и, в частности, Казахстан. Даже сегодня, когда эти животные не имеют такого огромного значения для кочевников, как раньше, в Казахстане продолжают разводить большое количество лошадей. Степные скакуны остаются незаменимым элементом культурного наследия страны. Одной из самых популярных здесь является местная казахская порода лошадей.

Фото ©ru.wikipedia.org

Безусловно, сегодня невозможно каждому иметь личного скакуна, тазы, беркута: цивилизация, городская жизнь диктуют свои правила и порядки. Но хранители этих традиций есть! Чаще всего это потомственные беркутчи, потомственные охотники и наездники. Благодаря им, их инициативам, в Казахстане в том числе действует Ассоциация национальных видов спорта, куда входит и охота с ловчими птицами, благодаря им проводятся слеты и фестивали сокольников, этнофестивали, арт-симпозиумы, культивируются виды спорта, неразрывно связанные с лошадьми: байга, кокпар, кыз-куу. Благодаря им любой желающий может соприкоснуться с кочевой культурой казахского народа. Нужно только определиться, что наиболее близко вашему сердцу, и можно отправляться в путешествие.

Источник

Қазақ халқы жеті қазынаға нені жатқызған

«Жеті» – қазақ халқы үшін киелі сан. Ата-бабамыз жеті санын қастерлеп, салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпына, ата заңдарына арқау етіп келген. Мысалы, қазақтың дәстүрлі дүниетанымында «Жеті қазына» деген ерекше ұғым бар. Толығырақ Sputnik Қазақстан дерекқорынан оқыңыз

Жеті қазынаға не кіреді

Бүгінде жеті қазынаның бір емес, бірнеше нұсқасы бар. Қазақ халқы дәріптеген қастерлі дүниеге қатысты талас-тартыс, даулы әңгіме әлі де көп.

Жалпы жеті қазына ертеректе көшпенді халықтың күнделікті тұрмыс-тіршілігіне байланысты қалыптасқан. Қазақ халқы жеті қазынаны ер жігіттің өмірімен байланыстырған. Сол себепті оған жүйрік ат, қыран бүркіт, құмай тазы, берен мылтық, қандыауыз қақпан, майланғыш ау, өткір кездікті жатқызған.

Жүйрік ат

Қазақ халқы жылқыны киелі жануар санайды. Ежелгі көшпелі халық болғанымызды білдіретін басты нышан – қазақ жылқысы. Қазақ халқының көшпенді өмір салтында, яғни, өркениетінде жылқының алатын орны айрықша. Жылқыны қолға үйрету көшпелі өмірді едәуір жеңілдетіп, шаруашылықта маңызды рөл атқарды. Жылқы жорық уақытында басты көлік, ал еті мен сүті азық болды. Сонымен қатар қазақтар жүйрік атқа мініп, аң да аулаған.

Жылқы ер қанаты ғана емес, қазақтың – рухы. Қазақ халқы жылқыны қастерлейтіні соншалық, өзін жылқы мінезді жұртқа теңейді.

Қыран бүркіт

Бүркітті көшпелі қазақ, ең алдымен, күнкөріс есебінде қолға үйреткен. Бұл да халқымыз үшін киелі құс.

Жақсы үйретілген қыран ұстаған аңын шоқып тастамай, иесін күтеді. Бүркітпен бір маусымда бірнеше ішік шығатын қасқыр, ондаған тымаққа қажет түлкі аулаған. Бүркіт – өте алғыр құс, ірі аңдардан бастап қоянға дейін ұстай береді.

Бүркітті аңға салу үшін бірталай жабдық керек. Қыранды алып жүретін аңшы қолына қалың теріден биялай киген, әйтпесе құстың берік шеңгелі иесінің қолын сойып жібереді. Ердің алдына құсты қондыратын тұғыры болады. Бүркіттің көзін томаға жауып тұрады. Аң көрінгенде ғана қыранның көзін ашқан. Мұндай сәтті қазақ «томағасын сыпырды» дейді.

Құмай тазы

Жеті қазынаның бірі – құмай тазы. Тазы – жазық далада аң аулауға арналған ит тұқымы.

Небір сұрыптау арқылы қазақ даласында иттің төбет және тазы аталатын түрлері пайда болды. Тазының алдыңғы аяқтары маймақтау, іші қабысып тұрады. Құлақтары салбыраңқы, жүні тықыр болады. Қатты жүгірген соң, тілін салақтатып, сол арқылы денесін салқындатып алады. Тазы өзінің жүйріктігімен қайран қалдырады.

Берен мылтық

Адамзат қолымен жасалған қарудың ішінде мылтықтың жөні бөлек. Бұл қару аңды аңды алыстан атып алуға мүмкіндік береді. Мылтықты қазақ ұсталары өз қолымен жасаған. Ондай ұстаны ертеректе «дархан» деп атаған. Қарудың ұңғысы темірден құйылған, мылтықтың сапалы болуы ұңғының түзулігі мен беріктігіне байланысты. Ұңғының оқпаны әртүрлі болады, оны ғылымда калибр дейді.

Берен мылтық деп атпен алып жүруге ыңғайлы, жеңіл әрі дәл тиетін ұңғысы ұзындау мылтықты айтады. Берен мылтық бір ғана ауызды болады.

Қандыауыз қақпан

Қақпан аң ұстауға пайдаланылған. Қақпан көрініп тұрмас үшін жерді шұқырлай қазып, соған құрған. Бетін шөп-шалам және малдың тезегімен бүркеп қоятын. Сонда ғана адамның иісі қалмайды. Қақпан құрған жердің айналасындағы іздерді сыпырып тастайды.

Қақпан қандай аңға құрылғанына байланысты аталады. Қасқыр, түлкі, қарсақтың қақпаны «қасқыр қақпан» аталады, жолбарыстың, қоян, суырдың, тіпті тышқанның өзіне лайық жасалған қақпаны болады.

Құрылған қақпанның ортасында тілі болады. Аңдар оны абайсызда басып кеткенде, тіл тиекті босатып, қақпан сарт еткізіп қауып қалады. Қашан иесі келіп, серіппесін басып ашқанша, ештеңені босатпайды.

Майланғыш ау

Қазақ ортасында балық аулауды кәсіп еткен бір қауым ағайын болды. Олар Каспий мен Арал теңіздерін, Зайсан, Балқаш, Алакөл мен басқа да көлдердің жағасын мекен еткен.

Балық аулауға ыңғайлы құрал ау деп аталады. Қайық немесе кемемен екеулеп сүзіп шығатын аудан басқа, су ортасына керіп қоятын аулар да бар. Оны «жылым» дейді. Кәнігі балықшылар балықтың суда жүзетін жері мен жайылатын уақытын біледі. Жылымды сондай тұста құрып кетеді.

Кездік

Ұрыс тұрмақ, бейбіт күнде әрбір ер-азамат жанынан тастамайтын құрал кездік деп аталады. Ол жігітке ерекше сұс береді. Сондай-ақ ел арасында сыйлы азамат екенін білдіріп, абыройын арттырған.

Кездік белбеуге ілініп, кез келген уақытта суырылып алуға ыңғайлы болады.

Кездіктің бір жағында ғана жүз бар. Ол өте өткір қайралады. Қазақ оны жалаңдатып ұстамай, қынға салып қояды. Жігіттер кездікті аң мен малды бауыздап, сою үшін, тал кесу үшін пайдаланған. Сондықтан ешқашан кездігін жанынан тастамаған.

Ертеректе әркімнің өз кездігі болған, бала ержеткенде әкесі оған кездікті арнайы соқтырған.

Жеті қазынаның басқа нұсқалары

Қазақтың батыр ұлы Бауыржан Момышұлы жеті қазынаны былайша жүйелеген:

«Мұны «ер жігіттің жеті қазынасы» деп анықтап айту керек. Бұл ер-азаматтың жеке басына, тұрмыс-тіршілігіне қажетті бағалы дүниелеріне байланысты айтылған.

Жүйрік ат − жігіттің қанаты. «Ат − ер қанаты» дегендей, атсыз жігіттің күні қараң болған;

Қыран бүркіт − жігіттің алғырлығы, бүріп түсер күш-қуаты;

Құмай тазы − сенімі, досқа адал беріктігі;

Берен мылтық − оты, қаһары;

Қақпан − серті, бірсөзді мәрттігі;

Алмас кездігі − сұсы, айбыны;

Сұлу әйел − елдің бәріне сұлу қайдан табыла берсін, бірақ сұлу болсын-болмасын, ол − ер-азаматтың артындағы қамалы, отының берекесі. Сұлу әйел дегенде тек бет көркі емес, оның жан тазалығы, ақыл-парасатын айтқаны болуы керек. Беті жылтыраған ұрғашының бәрі қазынаға жатпаса керек. Сөздің қысқасы, ер жігіттің басындағы осы жетеуі түгел болса, таршылық көрмейді депті бұрынғылар».

Бауыржан Момышұлының келіні Зейнеп Ахметова «Бабалар аманаты» кітабында батырдың жеті қазына жайлы әңгімесін былайша жүйелеп жазып берген:

«Жеті қазына» әр елдің тұрмыс-тіршілік салтына, таным-нанымына қарай әртүрлі айтылатыны − табиғи нәрсе. Ертедегі грек-аңыз әңгімелерінде жиі кездесетін «жеті қазына» өзге халықтарға, оның ішінде қазаққа да тән деуге де болады. Өйткені мұндай айтылатындардың барлығы адамзатқа ортақ. Оны былайша таратады:

Біріншісі − Аспан. Аспан дүние жаратылыстың тылсым құпия сырларын аясына сыйғызып тұр. Өмірге пана болып, аспан денелерінің қалпын сақтап тұрған көк күмбез − планеталар мен жұлдыздардың құтты мекені.

Екінші қазына − Күн. Күн − әлемдегі тіршілік тірегі. Күллі адамзат, өсімдіктер әлемі, құрт-құмырсқа, жан-жануар күннің шуағынан нәр, күш-қуат алады. Күнсіз тіршілік жоқ.

Үшінші қазына − Ай. Ай − әлемнің түнгі нұры. Ай болмаса дүниені қара түнек басар еді. Жаратылыстың түнгі ырғағы бұзылады.

Төртінші қазына − Жер. Жер − барлық тіршілік иесінің анасы. Жер болмаса, ешнәрсе өсіп-өнбес еді.

Бесінші қазына − Су. Сусыз тіршілік жоқ. Су − таза. Оның тазалығын сақтау өмір-тіршілікті сақтау екенін бұрынғы замандарда ата-бабалар жақсы түсініп, бізге өсиет еткен.

Алтыншы қазына − От. От − Күннің жердегі ұшқыны. Ертедегі адамдар оттың жылу, жарық беретін, суықтан қорғап, ауру-сырқаудан сақтайтын құдіретін жан-тәнімен түйсініп, түсінген. От бар жерде өмір бар.

Жетінші қазына − Ит. Ит адамзаттың жер бетіндегі алғашқы серігі, қорғаушысы. Итті басынан ұрмайды, аяқпен теппейді».

Енді бір нұсқада жеті қазынаға ер жігітті, сұлу әйелді, ілім-білімді, жүйрік атты, құмай тазыны, қыран бүркітті және берен мылтықты жатқызады. Негізінен, ел арасында жеті қазына турасында осы нұсқа көп айтылады.

Ал кейбір деректерде жеті қазынаның қатарына қазан, диірмен, садақ, кітапты да қосқан. Мұның бәрі жеті қазына турасында әлі күнге дейін ортақ пікірдің жоқтығын көрсетеді.

Жеті ырыс

Қазақ халқының дәстүрлі дүниетанымындағы философиялық түсініктердің тағы бірі – жеті ырыс.

Қазақ халқы жеті қазынаны жеті ырыс деп танып, оған мыналарды жатқызған:

Ислам аңызы бойынша жеті қазынаға мыналар жатқызылады:

Қыдыр (қызыр). Ол өзі ұнатқан адамдарына ғана дариды. Қыдыр дарыған адам байлыққа кенеледі деген түсінік бар;

Бақ. Ерекше жаратылған құдірет иесі. Бақ дарымайды, қонады. Бақ қонған адам ел мен жерге қожалық етеді;

Ақыл. Ақыл — байлық пен бақыттың тірегі;

Денсаулық. Деніңізде саулық болмаса, өміріңізде сән де, мән де болмайды делінеді;

Ақ жаулық. Діни аңыздар бойынша, Алла адамды топырақтан жаратып, жан берген соң, адам ұрпағын тарату үшін оның сол жақ қабырғасының біреуінен Хауа Ананы жаратқан;

Тұз. Тұз — Алланың адамдар мен жан-жануарларға берген несібесі, таусылмайтын кені;

Ит. Адам мен Хауа Ананың алғашқы серігі, қорғаушысы.

Дін жолындағы ұстаздардың сөзіне қарағанда жеті қазына шариғат негіздеріне қайшы емес. Өйткені бұл ұғымның ешқандай наным-сенімге қатысы жоқ. Ертедегі тұрмыс-тіршілікке қатысты айтылған дүние.

Источник